(Spalovac Μrtvol/ The Cremator)
από 03/11 σε ψηφιακά αποκατεστημένη έκδοση
Σκηνοθεσία: Γιουράι Χερτς
Σενάριο: Λάντισλαβ Φουκς, Γιουράι Χερτς
Πρωταγωνιστούν: Ρούντολφ Χρουσίνσκι, Βλάστα Χραμόστοβα, Γιάνα Στέχνοβα , Μίλος Βόγκνικ, Ζόρα Μποσίνοβα , Ίτζα Πράχαρ,Έντουαρντ Κοχούτ, Γίρι Μένζελ
Φωτογραφία: Στάνισλαβ Μιλότα
Μοντάζ: Γιαρομίρ Γιανάτσεκ
Μουσική: Ζντένεκ Λίσκα
Διάρκεια: 97’
Γλώσσα: Τσέχικα και Εβραϊκά
Η αριστουργηματική, μαύρη κωμωδία τρόμου του Γιουράι Χερτς.
Διανομή NEW STAR, σε συνεργασία με την Εθνική Ταινιοθήκη της Τσεχίας, το Τσέχικο Κέντρο Αθήνας
και υπό την αιγίδα της Πρεσβείας της Τσέχικης Δημοκρατίας στην Αθήνα.
Μία από τις καλύτερες ταινίες του Τσέχικου Κινηματογράφου.
Ένα σουρεαλιστικό αριστούργημα από τον πρωτοπόρο του σινεμά τρόμου της Τσεχίας. Μια προσωπογραφία της κοινοτοπίας του κακού.
Κινείται στη λεπτή γραμμή ανάμεσα στην ταινία τρόμου και την πολιτική σάτιρα.
Μια αξέχαστη ταινία, ένας μακάβριος χορός που εκτελείται με σχολαστική κομψότητα.
Περίληψη:
Ένας άντρας, ο Kopfrkingl, στην κατεχόμενη από τους Γερμανούς, Τσεχοσλοβακία διευθύνει ένα κρεματόριο για την αποτέφρωση νεκρών σωμάτων. Σύμφωνα με τα πιστεύω του, νομίζει ότι κάνει χάρη στους ανθρώπους, προσφέροντας τους εξαγνισμό κι απελευθέρωση στις μυαρές ψυχές τους, παραφράζοντας διάφορα βιβλία που διαβάζει και που αφορούν τη θιβετιανή θρησκεία. Σταδιακά θα αρχίσει να πιστεύει στις αρχές του ναζιστικού κόμματος και να γίνεται συνεργός των Γερμανών κατακτητών, ειδικά από τη στιγμή που θα πιστέψει ότι μέσα του κυλάει γερμανικό αίμα. Όμως η γυναίκα του, επομένως και τα παιδιά του, έχουν Εβραίους προγόνους. Η μοναδική λύση είναι τόσο τα παιδιά του όσο και γυναίκα του να “εξαγνιστούν”.
Σχετικά με την ταινία:
Το Κρεματόριο ήταν η δεύτερη μεγάλου μήκους ταινία του σκηνοθέτη Γιουράι Χερτς. Η ταινία βασίζεται σε ένα μυθιστόρημα του Λάντισλαβ Φουκς, το Spalovač mrtvol. Ο σκηνοθέτης Γιουράι Χερτς, έγραψε πρώτα το σενάριο και στη συνέχεια γύρισε την ταινία, μένοντας πιστός στο σενάριο. Ήταν πολύ ευχαριστημένος με το αρχικό γραπτό κείμενο και ανέφερε ότι είχε αφήσει επιπλέον χώρο για κενές σελίδες στο πίσω μέρος του βιβλίου για οτιδήποτε άλλο μπορούσε να σκεφτεί, αλλά αυτές οι σελίδες δεν χρησιμοποιήθηκαν ποτέ. Η ταινία γυρίστηκε σε τρία διαφορετικά κρεματόρια, το ένα στην Πράγα, το δεύτερο ήταν ένας τάφος σε τεφροδόχο στο Plzeň και το τρίτο μέρος ήταν ένα κρεματόριο στο Pardubice που επέλεξε ο σκηνογράφος της ταινίας. Αυτό το κτίριο χτίστηκε σε κυβιστικό στιλ και αποτελεί όλα τα εξωτερικά πλάνα του κρεματορίου. Το κρεματόριο στο Pardubice ανακηρύχθηκε Εθνικό Πολιτιστικό Μνημείο από την Τσεχική κυβέρνηση λόγω της εμφάνισής του σε αυτή την ταινία και της επίδρασης του στον Τσεχικό πολιτισμό.
Η ταινία αποτελείται κυρίως από μονολόγους του Kopfrkingl που ακολουθούν την κάθοδό του στην τρέλα. Το Κρεματόριο του Γιουράι Χερτς, είναι δύσκολο να κατηγοριοποιηθεί, αφού είναι παράλληλα ψυχόδραμα, μαύρη κωμωδία, ψυχολογικό θρίλερ και horror comedy. Βέβαια τα κωμικά στοιχεία της ταινίας είναι τόσο βαριά και σκοτεινά, που σε καμιά περίπτωση δεν προκαλούν γέλια παρά μόνο απελπισία και απόγνωση. Με εκπληκτική ασπρόμαυρη φωτογραφία κι εμφανείς επιρροές από τον γερμανικό εξπρεσιονισμό, το Cremator πραγματοποιεί μια κατάβαση στις σκοτεινές πτυχές ενός διαταραγμένου ψυχισμού, και παρακολουθεί τη σταδιακή του πτώση στην απόλυτη παράνοια. Ο Χερτς διατηρεί μια νωχελική κινηματογραφική γραμμή που στερείται κορυφώσεων, γεγονός που δίνει μια ανατριχιαστική, κλινική ηρεμία στον τρόπο με τον οποίο εξελίσσονται τα γεγονότα. Εμμένοντας τόσο στον απόλυτο τρόμο της ψυχολογίας, των απόψεων και της φύσης του κεντρικού χαρακτήρα όσο και στους σκληρούς δραματικούς τόνους, ενώ παράλληλα δίνει μια τραγική διάσταση στον πυρήνα της ιστορίας, ο Χερτς δημιουργεί ένα απεγνωσμένο αίσθημα φόβου, ανασφάλειας και τρέλας.
Το χιούμορ στην ταινία, αν και υπάρχει σε ισχυρές δόσεις, διατηρεί μια αφόρητα μακάβρια αίσθηση που σε καμιά περίπτωση δεν αφήνει τους σατιρικούς τόνους να πάρουν καθαρτική ή λυτρωτική διάσταση, επιβαρύνοντας τη βαριά ατμόσφαιρα αντί να προσφέρουν κωμική ανακούφιση. Λειτουργώντας ως ένα σουρεαλιστικός διαλογισμός πάνω στην πολιτική διαστροφή και την ιδεολογική δυσκαμψία, ο Χερτς υφαίνει μια καφκική αίσθηση του τρόμου, κάνοντας την ταινία να μοιάζει με έναν κλειστοφοβικό εφιάλτη. Η στυλιζαρισμένη σκηνοθεσία προσφέρει στο Κρεματόριο μια υπνωτική, παραισθησιακή ατμόσφαιρα που ενισχύεται από την εκπληκτική δουλειά που κάνει με την κάμερα ο Χερτς. H ταινία εξισορροπεί τέλεια ανάμεσα στο δράμα και τον τρόμο, με την παρανοϊκή αίσθηση να ακολουθεί έναν εντεινόμενο ρυθμό που δημιουργεί μια συγκινησιακά φορτισμένη, λανθάνουσα απειλητική διάθεση.
Ο σπερματικός τρόμος είναι πίσω από κάθε χορογραφημένη κίνηση της κάμερας, σουρεαλιστικό σκηνικό ή ονειρικό πλάνο, με τις εικόνες να αποκτούν μια σκοτεινή δραματική ένταση που φορτίζει συγκινησιακά και προκαλεί συναισθήματα αποστροφής και απόγνωσης, χωρίς, το πεσιμιστικό ύφος του Cremator, να αφήνει χώρο για οποιαδήποτε λυτρωτική διέξοδο. Εικαστικά, ο Χερτς κάνει εντυπωσιακή δουλειά, περιβάλλοντας την πλοκή με μια εφιαλτική αίσθηση κι έναν αόριστο γοτθικό τόνο, αφήνοντας παράλληλα τα δραματικά στοιχεία να εξελιχθούν χωρίς να εμποδίζονται από το στυλιστικό μέρος της ταινίας. Εκπληκτική η ερμηνεία του Rudolf Hrusinsky στον πρωταγωνιστικό ρόλο.
Κριτικές:
«Το κρεματόριο παραμένει το πιο έξοχο έργο του Χερτς, αξεπέραστο στην στιλιστική του φόρμα, τη σατιρική του διορατικότητα και την διεστραμμένη του τόλμη»
– Jonathan Owen, The Criterion Collection
«Λίγες ταινίες έχουν αναδείξει την συνθηκολόγηση προς μία απολυταρχική κοσμοθεωρία με τέτοιο θλιβερό τρόπο»
– J. Hoberman, The New York Times
«Εξαιρετικά σημαντική ταινία, εκκωφαντικός κώδων κινδύνου από το Σιδηρούν Παραπέτασμα του 1969, για τη New Age εποχή και τεράστια κινηματογραφική διάλεξη για το σύνολο των ανορθολογικών εκφάνσεων: πολιτικών και θρησκευτικών, Δύσης και Ανατολής!»
– Σπύρος Γάγγας, Σινεφίλια
«Ο αποτεφρωτής φαντάζει σαν μια σκοτεινή, χαμογελαστή φιγούρα που θα μπορούσε να προέρχεται από ένα παραμύθι, όλοι όμως γνωρίζουν ότι κάτω από την απατηλά αβλαβή επιφάνεια των περισσότερων παραμυθιών κρύβεται η επιθυμία να ελέγξουμε την ανθρώπινη φύση με τον φασισμό»
– Joseph Jon Lanthier
«Πρόκειται για μια εξαιρετικά υποβλητική, «ενοχλητική» ταινία, αλλά ταυτόχρονα και μια εκθαμβωτικά εφευρετική και φρικτά απολαυστική.»
– Jonathan Romney
«Είναι μια έξυπνα ενορχηστρωμένη ταινία, γεμάτη πολυπλοκότητες και ικανή να δώσει ένα καλύτερο όνομα στο είδος του τρόμου. Έφτασε η ώρα να αναστήσουμε αυτό το μαύρο μαργαριτάρι από τα βάθη και να του δώσουμε την αναγνώριση που του αξίζει.»
– Adam Schofield
«Μια στοιχειωμένη απεικόνιση της κοινοτοπίας του κακού, το Κρεματόριο του Γιουράι Χερτς αναφέρεται συχνά ως μια από τις καλύτερες τσέχικες ταινίες τρόμου (καθώς και μια από τις καλύτερες τσέχικες ταινίες, τελεία).»
– Jason Pirodsky, The Prague Reporter